De landelijke molenvereniging De Hollandsche Molen heeft vanmiddag uit handen van Koningin Máxima de Prins Bernhard Cultuurfonds Prijs 2019 ontvangen. Omringd door molenaars nam directeur Nicole Bakker van de vereniging de prijs in ontvangst. Ook prinses Beatrix, beschermvrouwe van De Hollandsche Molen, was bij de uitreiking in het Muziekgebouw aan ’t IJ in Amsterdam aanwezig.4 november 2019
Koningin Máxima overhandigt aan Nicole Bakker de ketting die bij de jaarlijkse prijs van het Cultuurfonds hoort. Deze ketting, waarvan de schakels de Cultuurfonds werkterreinen verbeelden, is van vormgever Alexander van der Slobbe. Foto Jorrit Lousberg.
Prijs voor hét icoon van Nederland
Door het werk dat vereniging De Hollandsche Molen sinds 1923 doet, zijn honderden molens bewaard gebleven en weer in beweging gekomen. In eerste instantie ging het om het behouden van de economische functie van de molens in Nederland, met vooral de bekende korenmolens voor meel en de poldermolens voor het droogleggen van land. Tegenwoordig zet de vereniging zich in voor het behoud van het erfgoed. Het maatschappelijk draagvlak voor behoud van molens en de interesse voor dit cultureel erfgoed is enorm toegenomen. Dat geldt ook voor het ambacht van molenaar, dat inmiddels mede dankzij de vereniging als immaterieel erfgoed door de UNESCO is erkend.
‘Molens malen en draaien weer’
Directeur Adriana Esmeijer van het Prins Bernhard Cultuurfonds stond in haar toespraak tot de laureaat expliciet stil bij de verdiensten van De Hollandsche Molen tot nu toe. Zo refereerde ze aan het feit dat via het omarmen van het Gilde van Vrijwillige Molenaars zo’n tweeduizend mannen en vrouwen hun molenaarsdiploma haalden, sinds begin jaren zeventig. Zij zorgen ervoor dat veel molens weer kunnen malen en draaien.
‘Maar dat is slechts één van de wapenfeiten. Want wát heeft De Hollandsche Molen veel voor elkaar gebokst.’ Als voorbeelden noemde Adriana Esmeijer onder meer De Nationale Molendag – de populaire jaarlijkse open dag die de vereniging in het leven heeft geroepen –, het opzetten van de website ‘allemolens.nl’ waarmee een enorm grote beeldbank is ontsloten en het oprichten van het Molenfonds dat restauraties en onderhoud subsidieert. ‘Dat zijn grote prestaties van een klein gezelschap met onbegrensde molenliefde, waarmee zo veel is bereikt.’
Twee molenfondsen voor ambacht en jongeren
De oeuvreprijs is goed voor 150.000 euro, waarvan 75.000 euro wordt gestort in een fonds op naam bij het Prins Bernhard Cultuurfonds. Met het Molenambacht Fonds wil de vereniging initiatieven stimuleren die bijdragen aan de ontwikkeling van ambachten om Nederlandse molens te behouden. Het geld is ook bedoeld om de kennis daarover te versterken of verdiepen. De Hollandsche Molen, opgericht in 1923, heeft besloten het vrij besteedbare bedrag van 75.000 euro ook in een fonds onder te brengen, dat zij zelf gaat beheren. Dit Jongerenfonds Molens gaat projecten ondersteunen van jonge vrijwilligers – tussen 12 en 25 jaar oud – die zich inzetten voor monumentale molens in Nederland.
‘Complete verrassing voor de molens’
Volgens directeur Nicole Bakker was De Hollandsche Molen compleet verrast toen in april bekend werd dat de vereniging de Prins Bernhard Cultuurprijs 2019 prijs zou krijgen. Ze dankte expliciet Leo Endedijk – ‘Mister Molen’ – die zich als voorganger van Nicole Bakker bijna dertig jaar lang inzette voor het behoud van molens in Nederland.
‘Na dit fantastische spektakel vanmiddag ben ik weer beduusd en met mij alle molenmensen hier aanwezig. Daar zullen we nog zeker van nagenieten. Toch gaan we morgen gewoon weer door met ons werk, zodat de molens blijven draaien. Onder meer met deze geweldige prijs van maar liefst 150.000 euro.’
Molenaars op film
Tijdens de uitreiking werden twee prachtige filmfragmenten vertoont. “Een oude kop in een oude molen,” lacht molenaar Sander Hupkes om het portret dat Humberto Tan van hem maakt. In het onderstaande fragment is te zien hoe Humberto Tan de molenaar van Korenmolen de Nachtegaal in Middenbeemster bezoekt met zijn fotocamera:
“Zij klimmen in de wieken, zetten ‘m op de wind, geven het kruirad een draai.” Speciaal voor de uitreiking van de Cultuurfonds Prijs maakte rapper Sticks een rap over de 1200 molens in Nederland – en in het bijzonder over alle molenaars en vrijwilligers, die ze draaiend houden.
Prins Bernhard Cultuurfonds Prijs
De Prins Bernhard Cultuurfonds Prijs – een oeuvreprijs van 150.000 euro – wordt sinds 2010 toegekend aan personen of instellingen die zich op uitzonderlijke wijze verdienstelijk hebben gemaakt voor cultuur of natuur. Eerder ging de prijs naar Reinbert de Leeuw (2018), Geert Mak (2017), Heddy Honigmann (2016), Francine Houben (2015), Johan Simons (2014), Piet Oudolf (2013), Lidewij Edelkoort (2012), Anton Corbijn (2011) en Het Orkest van de Achttiende Eeuw (2010).