Dit is de eerste nieuwsbrief van 2022 van het Gilde van Vrijwillige Molenaars, afd. Drenthe. Misschien ten overvloede, maar dit jaar is speciaal voor ‘De molenaar’. Elke maand is een andere afdeling aan zet om het ambacht van molenaar onder de aandacht van het publiek te brengen. De afdeling Utrecht is in februari gestart. Zij hebben het thema ‘Zij is molenaar’. Op de website www.zijismolenaar.nl lees je hier meer over.

De molenaars van Drenthe zullen in november van zich laten horen. We hebben nog aardig wat tijd voor de boeg om ons hierop voor te bereiden. We zullen dit op de contactavond met jullie bespreken. Veel plezier met het lezen van deze nieuwsbrief.

Noteer alvast in de agenda: molenaarscontactavond op vrijdag 4 maart van 19.45 tot 22.00 uur. Plaats: Brasserie Diggels, Hoofdstraat 8, Westerbork.

• Molenaar Hans Petit, praat ons bij over de waterradmolen Wallenhorst (Osnabrück).
• Jubileummaand November, kunnen we een gezamenlijk plan bedenken voor Drenthe?

Ranko Veuger op De Arend

Met een blik op het jubileumjaar 2022, 50 jaar GVM, worden instructeurs die in Drenthe molenaars opleiden gevraagd naar hun ervaringen als molenaar en instructeur. Ditmaal draait het om Ranko Veuger op molen De Arend in Coevorden.

Ranko Veuger groeide op in Wormerveer, niet ver van oliemolen Het Pink in Koog aan de Zaan. Hij was een jaar of 12 toen zijn interesse voor molens werd gewekt. Hij kwam al gauw in aanraking met het Zaanse molenmuseum, verfmolen De Kat en oliemolen Het Pink. Ranko werd in zijn jeugd door molenaar Sjors van Leeuwen gewezen op een timmerclub die bij een molen hoorde. Hier maakte hij een molenkraantje als model zoals gebruikt werd bij molen Het Pink, die aan het water stond. Later zou hij misschien ook nog een kaapstander gaan maken als hij niet werd afgeleid door de molenaars.

“Ik liep toen als jochie achter een molenaar aan, die iets met de molen ging doen. Toen was mijn interesse gewekt in wat er zich allemaal afspeelde op en in de molen.”

Al snel kwam hij in de maalploeg van Het Pink terecht. Op 16-jarige leeftijd, tijdens zijn middelbare schoolopleiding, ging Ranko in opleiding tot molenaar bij de molen De Bleeke Dood, een achtkantige houten korenmolen met stelling. “In het verleden had er ook een watermolen gestaan die Het Leven heette. De namen De Bleeke Dood en Het leven maakten indruk op mij. Zaandijkers hebben altijd geleefd tussen Het Leven en De Dood, is het gezegde.“

Ranko heeft in zijn jonge jaren al op veel molens in Noord-Holland gewerkt. Hij vertelt hierover: “Rens de Ruiter werd mijn instructeur tijdens de opleiding. Hij had toen veel leerlingen op de molen, waarbij zijn aandacht vooral naar de oudere mannen uitging. Later ging mijn instructeur naar Medemblik waar korenmolen De Herder stond. Dat betekende wel meer reizen voor mij. Daarna kwam ik op korenmolen ‘t Roode Hert in Alkmaar terecht, een prachtig maalbedrijf. Mijn toelatingsexamen heb ik gedaan op korenmolen De Zandhaas in Santpoort. Het examen van De Hollandsche Molen heb ik gedaan op molen De Oude Knegt in Akkersloot, een grondzeiler in de gemeente Castricum. Vanaf 1994 ben ik vrijwillig molenaar”. 

Ranko heeft de opleiding hts weg- en waterbouw, nu civiele techniek, gedaan. Hij heeft jarenlang bij de gemeente Amsterdam gewerkt.
Als vrijwillig molenaar kwam hij op molen Het Pink terug als tweede molenaar. Dit was een van de eerste molens die in de tijd na de oorlog door vrijwillige molenaars in beweging werden gezet om publiek te ontvangen. Ranko vertelt mij dat de molen tijdens het laatste jaar van de oorlog ‘44/45 gebruikt werd om op windkracht twee drukpersen te laten draaien om drukwerk te maken bij gebrek aan elektriciteit. Wat hij ook bijzonder vindt is dat het begrip ‘malen met geknipte nagels’ een uitdrukking is uit de Zaanstreek. En dat dit begrip nu ingeburgerd is in heel molenland. Het betekent ‘draaien zonder steekborden’. Het is een soort landelijke spreektaal geworden, wat eerst streektaal was. Zal er in Drenthe ook een eigen term voor zijn?

“Naast mijn werk als molenaar ben ik toen ook andere molenaars gaan opleiden. Ik ben ook een periode bestuurslid geweest in de afdeling Noord-Holland van het Gilde. Ik heb toen meegewerkt aan de map ‘Lesbrieven’ die nu bij het Gilde verkrijgbaar is. En waarvan ik inmiddels ook weet dat deze nauwelijks worden gebruikt. Het liefst zou ik het gehele blauwe lesboek willen herschrijven. In Noord-Holland zijn we op een andere manier gaan opleiden, gericht op samenwerking tussen instructeurs en stagemolenaars. Waarbij de opleiding is verdeeld in 3 fases. Per fase wordt een test afgenomen om zo naar de volgende fase te kunnen. Er wordt zo wat meer structuur tijdens de opleiding geboden.
Naast het molenaar zijn ben ik ook gestart met een eigen bedrijf als molenconsulent. Na bijna 20 jaar voor de gemeente Amsterdam te hebben gewerkt, ben ik nu zelfstandig. Gevestigd in het mooie Drenthe, nabij Hoogeveen. Speciaal het molenbehoud heeft mijn warme belangstelling. Zo begeleid ik o.a. voor een aantal opdrachtgevers de subsidieaanvragen.”

Ranko is momenteel, samen met Marijn Sijbom en Hans Scheffer (uit Lattrop), op Oortmansmolen in Lattrop de AKG-opleiding (Ambachtelijk Korenmolenaars Gilde) aan het volgen.
Op de molen in Havelte heeft Ranko ook gedraaid en les gegeven toen hij in Drenthe is gaan wonen. In Havelte heeft hij twee leerlingen gehad. Door drukte met zijn bedrijf en woonboerderij-klussen moest hij stoppen met draaien op een vaste dag.
“Nu draai ik sinds een paar maanden, samen met Vincent en Wim, op molen De Arend in Coevorden, net wanneer het mij uitkomt maar meest op zaterdag. Het verbaast mij wel dat er in zo’n plaats als Coevorden, met toch een behoorlijk aantal inwoners, nog maar zo weinig mensen langskomen om de molen te bezoeken. Misschien komt dit doordat de molen niet zo vaak werd gedraaid en natuurlijk doordat we nog een nasleep van de pandemie hebben. Maar ik hoop wel dat er meer bezoekers gaan komen of molenaars, of molenaarsleerlingen die een dag willen meedraaien. Het is een interessante molen, waarop ik nog veel kan onderzoeken. Wil je een keer meedraaien? Neem contact met mij op.”

Ranko, bedankt voor dit gesprek, zodat we je wat beter leren kennen als molenaar en instructeur voor Drenthe. Maar vooral ook succes met je bedrijf en het opleiden van molenaars in Drenthe.
Voor meer informatie, zie http://molenconsulent.nl/.

GVM Drenthe zoekt twee nieuwe bestuursleden

De afdeling Drenthe ondersteunt het werk van het landelijk Gilde, door praktische uitvoering van de opleiding. Het bestuur in Drenthe zorgt ervoor dat de opleiding goed verloopt en dat er twee keer per jaar een contactavond wordt georganiseerd, een informatieve en gezellige avond voor Gildeleden. Als bestuur vergaderen we vier keer per jaar op een avond. De lopende zaken worden meestal per mail met elkaar besproken en afgehandeld. Recent heeft Wesley aangegeven te willen stoppen. Omdat we dan nog met drie bestuurders zijn, willen we graag in contact komen met mensen die het leuk vinden om het bestuur te komen versterken. Ben je enthousiast, dan horen we graag van jou.

Neem hiervoor contact op met onze voorzitter, Roelant van Eijk, per mail of via telefoon 06-51359677. Hij kan je meer vertellen over deelname in het bestuur.

Tieners bereiden zich voor op molenaarschap

Drie tieners bereiden zich voor om op hun achttiende een eigen molen te bestieren. Straks volgen zij de oudste generatie vrijwillige molenaars op.

Drie tieners klimmen langs kleine trappen en ladders naar de top van korenmolen De Vlijt in het Drentse Diever. Een trapleuning is er niet, het enige houvast biedt een touw dat vanuit de nok naar beneden ­bungelt. Dit geklauter is wel even wat anders dan een lesje Latijn, merkt Willem (16) op. Coen (17), Sander (16) en Willem volgen een opleiding tot vrijwillig molenaar. Op hun achttiende mogen ze examen doen, waarna ze naar een eigen molen kunnen solliciteren. Het ambacht is vooral in trek bij pensionado’s, maar het Gilde van Vrijwillige Molenaars, dat vandaag zijn 50-jarig jubileum viert, wil ook graag jongeren aantrekken. Zij kunnen dan oude molenaars vervangen die binnenkort stoppen. ‘Molens zijn de basis van windenergie’ Sander, Willem en Coen werden alle drie al jong gegrepen door het molenvirus. “De eerste keer dat ik een molen zag, was ik vier”, zegt Willem. “Ik vond het meteen geweldig.” Nu zijn ze elke zaterdag te ­vinden op ‘hun’ molen, waar ze hun opleiding krijgen van ervaren gildeleden. Een ouderwetse hobby? Nee, vindt Sander. “Molens zijn de basis van windenergie, dat is juist enorm modern.” Volgens gildevoorzitter Erik Kopp maakten de lockdowns molens weer hip. “Mensen zijn op zoek naar duurzaamheid en willen weten waar hun voedsel vandaan komt. De laatste twee jaar hebben molenaars het superdruk omdat mensen zelf brood zijn gaan bakken.” Feit blijft dat het Gilde vooral ouderen trekt. Volgens de drie tieners is dat omdat de meeste van hun leeftijdsgenoten geen idee hebben wat zich in een molen afspeelt. “Ze moeten eens komen kijken”, zegt Willem. “Dan zien ze welke verhalen en techniek erachter schuilgaan”, vult Coen hem aan. ‘Bizar dat ze dit al zo lang geleden hebben ontwikkeld’ Want dat is wat zij er zo leuk aan vinden: de techniek en geschiedenis. “Een molen zit zo ingenieus in elkaar. Bizar dat ze dat zo lang geleden al ontwikkeld hebben”, zegt Sander. “Maar misschien heb ik wel wat oubollige interesses voor mijn leeftijd.” Daar is instructeur Meint Noordhoek (73) het niet mee eens. “Je kunt ook zeggen dat Sander een heel brede interesse heeft.” Sander geeft een rondleiding door De Vlijt en vertelt enthousiast allerlei technische verhalen over de werking ervan. “Moet je hier eens voelen”, zegt de molenaar in spe bij het aandrijfrad onder de molenkap. Het hout is spiegelglad geworden door de wrijving. Sander haalt er een pot met wit bijenvet bij. “We vetten de tanden van raderen in om alles soepel te laten lopen.” Coen en Willem doen hun opleiding elders. Coen is zelfs nog nooit in De Vlijt geweest, hij heeft speciaal voor dit bezoek zijn fotocamera mee­genomen. De molenaarsleerlingen gaan wel vaker op excursie door het land. De mooiste molen van Nederland? “Die staat in Rolde!”, zegt ­Willem. Daar is hij in opleiding. De zoektocht naar jongeren is nog niet klaar, maar voorzitter Kopp is positief over de toekomst. Het gaat goed met het ambacht. En sinds Unesco in 2017 molens op de lijst van cultureel erfgoed heeft gezet, worden ze goed beschermd. Kopp: “We zijn nu al bezig dingen vast te leggen voor ons 100-jarig jubileum.” Ook Sander heeft vertrouwen in de toekomst van het molenaarschap. “Dat is het voordeel van jong beginnen: wij kunnen dit nog jaren doen.” Met dank aan Sophia Woude, redactie Dagblad Trouw.

Alle Nederlandse molens gaan draaien!

Op 9 april 2022 tussen 11.00 en 12.00 uur

In dit jubileumjaar willen we de aandacht vestigen op het Gilde en het ambacht van molenaar. 2022 is niet voor niets uitgeroepen tot ‘Het Jaar van de Molenaar’. Hieraan kunnen alle molenaars meedoen door hun molen op 9 april tussen 11.00 en 12.00 uur te laten draaien.

Daartoe roepen we alle molenaars op om mee te doen!
Aanmelden kan nog steeds. Dat kan door een mail te sturen naar molenaarsrecord@gmail.com