Deze Nijeveense molen is in 1975 uit het Duitse Weener naar Nijeveen gehaald. Met de komst van de molen naar Nijeveen was dit de tweede molen in ons land met een windroos als kruiinrichting. Die andere spinnenkop molen staat in het Groningse Wedderveer, gebouwd in 1938 met een gevlucht van 10 meter en heeft als taak het zagen van hout. Het heeft één zaagtafel met een lintzaag.
Een bijzondere molen in het molenlandschap
Vijftig jaar daarvoor waren er al meldingen dat er in het Groningerland molens stonden met zelfzwichting en een windroos. B.v. in de plaatsen Usquert 1891 en in Pieterzijl 1904 hebben een windroos achter op de molenkap gestaan. Om uiteenlopende redenen zijn deze slechts kort in bedrijf geweest.
De molenkap
In het beleidsplan voor 2021 van de gemeente Meppel, eigenaar van de molen, staat te lezen dat de kap van de Nijeveense molen Sterrenberg o.a. een nieuwe riet laag zal krijgen. Maar er moet meer aan de molenkap gebeuren. Al enkele jaren was aan het bovenwiel te zien dat deze steeds dieper in de kammen van de bonkelaar kwam te liggen. De volgende aanwijzing van verzakking is de pen van de molenas. Als deze niet mooi vlak in de pensteen ligt, kun je aan de smering van het vet (varkensreuzel) zien, welk gedeelte van de pen het dragende deel van pensteen raakt. De meest voor de hand liggende oplossing is om de molenas waar de molenwieken zitten naar boven op te tempelen, maar daar was in Nijeveen nu de rek er wel uit.
Bureau Wieringa
In het afgelopen jaar is door de Gemeente Meppel, aan Wieringa bouwadvies de opdracht gegeven, om een gedegen onderzoek in te stellen. De gehele molen is zowel van binnen als van buiten opgemeten, niet met een duimstok maar driedimensionaal. Uit de meetgegevens is duidelijk te zien, dat het rechter voeghout behoorlijk aan het doorzakken is en dat de burgemeester het zwaar te verduren heeft. Bij deze zelfkruiende molenkap moet de constructie in orde zijn.
Laatste stand van zaken
Afgelopen week is er weer een bouwvergadering geweest. De uitvoering van de werkzaamheden gaat nu gebeuren. Eind september gaat een delegatie naar Vaags. Daar zal het hout geschouwd en uitgekozen worden. De voeghouten worden gemaakt uit krom gegroeide bomen.
In oktober (nog geen exacte datum) worden de roeden gestreken en gaat de kap er af.
De molenaars zullen het riet van de kap halen. Vaags demonteert dan de voeghouten met de roosterhouten en neemt dit mee naar de werkplaats in Aalten.
Ook de houten bovenas gaat mee. Er is een nadrukkelijke wens van de molenaars om deze te behouden, maar bij demontage zal gekeken worden of deze nog echt sterk genoeg is. Het stuk tussen de hals en het bovenwiel is behoorlijk verzwakt. Daar kunnen nog meer knuppelstroppen niks meer aan helpen. De windroos blijft in Nijeveen. Deze zal onder toezicht van Vaags door de molenaars zelf gerenoveerd worden en van een nieuw verfje voorzien.
Vaags heeft de kap helemaal door gemeten en tekeningen gemaakt van de voeghouten. De oude voeghouten zullen in Aalten echter dienen als mal om de nieuwe exact na te kunnen maken.
Op het achtkant dat achterblijft in Nijeveen wordt een telescopische overkappingsconstructie geplaatst, zodat de molen gezekerd is tegen weer en wind. Ook het boventafelement wordt gedemonteerd en geïnspecteerd. De segmenten van het boventafelement zijn niet met een liplas onderling verbonden. Er is ook geen blokkeel aanwezig. Wellicht is hiermee in het verleden geklungeld. Onderzoek waarom deze constructie zo is gemaakt en/of de roots van de molen verder terug gaan dan 1786 hebben tot nu niets opgeleverd.
Tijdens de demontage zal bekeken worden wat er verder vervangen moet worden. Met name de penbalk en de steunderbalk zullen kritisch worden bekeken.
Het oorspronkelijke doel om met Molendag 2022 weer te malen blijft staan.
Bron info molenaars van de Sterrenberg
Roelof Kooiker.