In Stellingnieuws verscheen al een aankondiging van dit bericht onder het kopje ‘Bezige bijen in en om de Zaandplatte’. Molenaar in opleiding Marian Fien schrijft over schoolbezoek en internationaal bezoek. Hoe leg je de werking van de molen uit aan Japanse of Chinese gasten?
Wintertijd: voorbereiden op drukte van de zomer
In de wintertijd is het altijd vrij rustig in de molen. Bewoners uit Ruinen en omgeving komen hun wekelijkse meelproducten kopen. Ook zijn er die het gezellig vinden om even een praatje te maken. Er zijn ook mensen die boeken brengen. Na sortering verkopen wij deze weer. Wanneer het weer aangenamer wordt, komen er meer mensen. Dan kan het soms lekker druk worden. Tussendoor wordt onze agenda gevuld met groepsbezoeken, fietsvierdaagse, wandeltochten, enzovoorts, enzovoorts. Soms zijn deze activiteiten op andere dagen dan de zaterdag. Het moge duidelijk zijn, dat er dan in ieder geval een molenaar en een aantal vrijwilligers aanwezig zijn. We hebben het hier over korenmolen De Zaandplatte in Ruinen. Op dit moment hebben we maar liefst 16 vrijwilligers en werd het hoog tijd voor nieuwe kleding.
Schoolbezoek
Op scholen wordt de Gouden Eeuw als leermoment aangeboord, vooral voor de groepen 7 en 8 van de basisschool. Een goed moment voor de leerkracht om een afspraak te maken om onze molen te bezoeken. Voor deze categorie bezoekers is een bezoek aan onze molen een ware aanvulling op de lessen over de Gouden Eeuw. Onze molen is weliswaar jonger, maar de Gouden Eeuw is zonder molens ondenkbaar.
Door de leerkracht wordt aan de kinderen meegedeeld, dat ze goed moeten luisteren. Jawel, er zal op school een toetsing volgen, waarin ook de molen voorkomt. Meestal zijn wij dan met ons drieën aanwezig, zodat de groep kan worden opgesplitst. Een van ons heet iedereen van harte welkom. Nog even iets over veiligheid: kijken is dus met de ogen en niet met de handen. Na een korte voorgeschiedenis van onze molen kan de rondleiding beginnen.
In mijn oude beroep heb ik in een van mijn neventaken een presentatietraining gehad. Hierbij heb ik op school voor de groepen 7 en 8 les gegeven. Bij het gidsen praat ik dus voor de kinderen in begrijpelijke taal over de economie van de Gouden Eeuw. De molen stond in die tijd centraal voor het slagen van de Gouden Eeuw. Dat er toen wel 10.000 molen in ons land waren, verbaast de kinderen. Leuk is het dan om ook over de vele andere soorten molens dan onze korenmolen te vertellen.
Onbekend is ook dat er vaak dag en nacht werd gewerkt in de molen. Wetten over kinderarbeid of oudedagvoorzieningen bestonden niet. Een belangrijk deel van de gehele Nederlandse bevolking werkte in en rond de molens. Door de molens werden ingevoerde specerijen, meerdere graansoorten, hout, zaden, enzovoorts verwerkt. Uit oude lompen werd papier vervaardigd. Ook waren er molens ingericht om kleding te wassen. Molens zijn dus niets anders dan fabriekjes. Er bestonden wel 40 soorten molens. De kinderen zijn heel nieuwsgierig en stellen veel vragen.
Handen uit de mouwen
Ik laat ze een zak graan ophijsen (luien). Buiten op de belt gaan we met z’n allen een stukje kruien. Bij voldoende wind kunnen wij het malen laten zien. Tot slot vertel ik ze nog even over de heks, die bij ons in de molen zit. Na lang zoeken is deze gevonden. Als de kinderen vertrekken, krijgen zij een molenkleurplaat mee. Dan zwaaien wij deze jonge gasten nog even uit.
Ook bruidsparen doen op afspraak onze molen aan. In en buiten de molen worden dan mooie foto’s gemaakt. Bij het afscheid krijgt het paartje van ons een meelproduct mee.
Internationaal bezoek
Veel toeristen uit andere landen lopen onze molen in. Dat zijn mensen uit Amerika, China, Japan, Israël om er zo maar een paar te noemen. Als gids is het dan even schakelen. In het Engels of Duits lukt dat wel, Chinees of Japans ligt ietwat lastiger. In onze molens hangen geplastificeerde stencils. Hierop staan in drie talen de meest voorkomende molenwoorden. Vaak hebben deze groepen een eigen tolk mee. Mensen van deze categorie vragen nog weleens: “De wind opzoeken en dan draaien? ? ?” Ik toon begrip: wat je niet kent, kan je ook niet weten. Ik vertel dan met een vrolijke noot, dat er wel iets meer bij komt kijken. De nieuwsgierigheid is gewekt en vragen worden voorzichtig gesteld. We geven uitleg over het weer, over het luisteren naar de geluiden van een werkende molen, zowel binnen als buiten. Het gaat daarbij om het herkennen van mankementen. Ook bij stilstand doen we een visuele controle: draaiende onderdelen, assen en spillen en het smeren van de lagers, het aanslaan of vervangen van wiggen en kammen. Ook belangrijke onderdelen als de vang (rem), slijtage, verzakking of verrotting van grote balken in de kap houden we scherp in de gaten en we spelen hier op tijd op in. Op tijd reageren op weersveranderingen is van het grootste belang. Bezoekers vinden het geweldig. Bij veel bezoek verkorten wij de uitlegt om opstoppingen te voorkomen bij de trappen en dus voor de veiligheid. Uiteindelijk vraag ik mensen nog even wat in ons gastenboek te schrijven. Een vrije gift in onze melkbus is altijd welkom. De aankoop van een boek of meelproduct, mosterd of honing, zorgt dan voor een leuke herinnering aan ons cultuur-historisch erfgoed.
Molengroet Marian Fien,
Molenaar in opleiding.