Wat is er bijzonder aan de molen?
Molen De Arend is een achtkantige rietgedekte stellingkorenmolen en al de tweede molen op deze plek aan de Krimweg in Coevorden. De molen schijnt ergens uit de buurt van Haarlem te komen en was daar een geheel houten molen. De molen is daar rond 1894 afgebroken en verscheept naar Drenthe. Hierbij is het achtkant doormidden gezaagd: het bovenachtkant is geplaatst op een nieuw gemetselde voet, van het onderachtkant zijn diverse legeringsbalken en stijlen hergebruikt als vloerbalken.
De koning is gelagerd op twee extra legeringsbalken (oude legeringsbalken van het onderachtkant), dit heeft een merkwaardige zolderindeling tot gevolg. Zo bevindt zich bovenin het achtkant een grote loze ruimte, mogelijk heeft de molen op zijn vorige plek een andere functie gehad. In die ruimte vinden we ook het kammenluiwerk, die tevens dient (door middel van een remschijf) als afschietwerk(!).
In 1937 werd de molen grondig gerestaureerd en werden de molenwieken gestroomlijnd door een variant van het wieksysteem ‘Van Bussel’ met uitneembare windborden(!). De stroomlijn begon op de roe zelf, dus niet naast de roe, vergelijkbaar met het wieksysteem ‘Dekker’. De molen in Schoonoord had dit ook.
Rond 1976 was de molen een ruïne en kocht de gemeente Coevorden de molen aan, waarna de molenmakers J.D. Medendorp en G. Nijman uit Zuidlaren begonnen met de restauratie. Het plan was om het gehele achtkant te vervangen. Dakpannen onder het riet en klimop op de molen hebben weersinvloeden buitengehouden, wat uiteindelijk zijn redding is geweest. De laatste molen van Coevorden was hiermee op het nippertje gered.
Er zit een builkist onder het NO-koppel, die direct op de bolspil van de molenstenen wordt aangedreven. Tevens is er een lijnoliekoekenbreker aanwezig die op wind aangedreven kan worden via een varkenswiel op het spoorwiel. Waarschijnlijk werden ook brokken lijnkoeken op de windkoppels meegemalen.
Het spilkalf, waar de koning in draait, is een stuk van een onderachtkantstijl met gepotdekselde planken.
Het oude spoorwiel (vervangen in 1978) was een omgebouwd spoorwiel die ook kammen aan de bovenzijde had. Hiervan is een stuk bewaard door molenaar J. Tigelaar in de molen van Erica. Verder zijn er nog diverse inscripties en tekeningen verwerkt in de steenkraan en windbuil. Ook is er op een veldkruis geschreven: “Nieuwe kammen in as, bonkelrad en spoorwiel. Juni 7 1907”.
De inrichting van de molen bestaat uit 2 koppel 16der blauwe maalstenen, beiden voorzien van een regulateur, een windbuilmachine en een windkoekenbreker. Op de begane grond is nog 1 koppel 16der kunststenen met motoraandrijving aanwezig. Ook het motorhuis waar de zuiggasmotor stond staat nog naast de molen. De molen heeft een kammenluiwerk met afschietwerk om de zakken graan omhoog te hijsen en om het meel omlaag te laten zakken.
Technische gegevens:
Bovenwiel: 59 kammen
Bonkelaar: 31 kammen
Spoorwiel: 85 kammen
Steenrondsels: 28 staven
Overbrengingsverhouding: 1 : 5,78
Luiwiel: 28 kammen, luiaswiel: 17 kammen
Varkenswiel windoverbrenging koekenbreker: 28 kammen
Tandwiel builaandrijving op steenbolspil Noord: 11 kammen
Builwiel: 27 kammen
Stellinghoogte: 6,20 meter
Zijn er bijzondere feiten over de geschiedenis van de molen?
De eerste molen werd in 1888 gebouwd voor J.B. Soppe en kwam uit Noordlaren. Niet veel later in 1894 is deze al verbrand en werd er met verzekeringsgeld een tweede molen in de buurt van Haarlem aangekocht. Dat is de huidige molen die we nu kennen. Al in 1908 werd een zuiggasmotor aangeschaft door molenaar Soppe, zodat men niet meer afhankelijk was van de wind. Hiervoor werd een koppel kunststenen op de begane grond geplaatst en een motorhok naast de molen gebouwd, die nog steeds aanwezig zijn. Later kwam er een elektromotor in de molen zelf.
In 1920 werd de molen overgedragen aan zijn zoon Toon Soppe en Herman Blaauwgeers en in 1936 maakte Herman plaats voor de jongere broer van Toon: Herre (Herman) Soppe.
Vanaf dat moment werd in 1937 de molen grondig gerestaureerd en werden de roeden gestroomlijnd met een variant van wieksysteem ‘Van Bussel’ met uitneembare steekborden. De laatste zak rogge werd, volgens een interview met de broers Soppe in de Friese koerier van 06-05-1959, in 1951 gemalen. Daarna kwam de windmolen buiten bedrijf en sloeg het verval snel toe. Tot 1966 werkten de broers nog samen op de molen, maar na het overlijden van Toon in 1966 kwam Herre er alleen voor te staan. Hij maakte toen voor het maalbedrijf vrijwel uitsluitend gebruik van de motoraandrijving.
Tijdens een zware storm in 1968 brak één van de wieken af en viel door de stelling naar beneden. De laatste molenaar Herre Soppe overleed in 1974.
De gemeente Coevorden kocht de molenruïne van de familie Soppe in 1976, daarna werd er in 1977 begonnen aan de noodzakelijke restauratie door molenmakers J.D. Medendorp en G. Nijman uit Zuidlaren. Dakpannen onder het riet en klimop op de molen hebben wind en water buitengehouden, wat uiteindelijk de redding is geweest van het oude achtkant. Het had niet veel gescheeld of de laatste molen van Coevorden was ook verloren gegaan!
De gehele kap, wiekenkruis, bovenwiel, bonkelaar, spoorwiel en stelling zijn hierbij vernieuwd. De bovenas van Enthoven & Co, nummer 0345 uit 1863 is behouden gebleven. Na de feestelijke opening van 12 mei 1979 draait de molen weer regelmatig door enthousiaste vrijwillige molenaars.
In 2008 waren er plannen om een replica van de Arend te bouwen in Vancouver (Canadese stad vernoemd naar Coevorden) tijdens de Olympische Winterspelen van 2010 bij het Holland House. Echter door de hoge kosten en economische crisis is dit uiteindelijk niet doorgegaan.
Op 13 augustus 2013 maalde de molen voor het eerst na ruim 60 jaar weer graan op windkracht met het zuidkoppel.
Sinds september 2014 is de molen weer in zijn oorspronkelijke kleuren van voor 1937 geschilderd; groen staartwerk, witte vlakken bij de askop en een gekleurde wipstok (rood-wit-blauw).
Wanneer is de molen te bezichtigen?
Vrijwel altijd tijdens de molen- en monumentendagen. Er zijn helaas geen vaste openingstijden, maar vaak is er wel iemand op zaterdagmiddag aanwezig of op andere dagen dat de wieken draaien. Om zeker niet voor een dichte deur te staan, is het altijd mogelijk van te voren contact op te nemen via Vincent_molens@hotmail.com of tel. 06-26559001. U bent van harte welkom!
