Molen De Hoop in Norg had ooit een horizontale kaapstander. Ook wel windas genoemd, een inrichting om (met behulp van takelblokken) de steenspil op te takelen. Germ Geersing, een van de molenaars van De Hoop, heeft zich actief ingezet voor een reconstructie. Lees hier wat Germ erover te vertellen heeft.
Al jaren probeer ik de korenmolen uit 1857 weer te completeren en daarmee meer in originele staat te krijgen. Bij diverse restauraties zijn veranderingen aangebracht en niet altijd ten goede. Zo is vrijwel zeker begin jaren ’60 het koppel blauwe stenen van de steenzolder verwijderd. Dit koppel kon pas worden geplaatst toen rond 1900 de pelinrichting werd verwijderd.
Het andere koppel was vanaf de bouw aanwezig. Op de steenzolder was tussen achtkantstijl en korbeel een lager, waarvan Meint Noordhoek uit Diever me wist te vertellen dat dit van een (horizontale) kaapstander was. Het kwartje was gevallen. Een voor mij lange tijd mysterieuze balk met lager bleek het los lager te zijn.
Aan de hand van foto’s van bestaande kaapstanders, zoals in Diever en Hoogeveen, werd meer duidelijk. De as met spaken heb ik nooit in de molen gezien, die zal eerder zijn verdwenen. Wel waren de takelblokken, drie- en tweeschijfs, aanwezig om de steenspil op te kunnen takelen.
Op ‘onze’ andere molen, de ‘Noordenveld’, lag al jaren een prachtige grenen balk (ruim een meter lang, 16 bij 16 cm, een deel van een lange schoor). De perfecte maten voor de kaapstander. De diameter was namelijk af te lezen aan sporen van het draaien. Beetje beitelen, boren en zagen. Hoewel, een flinke klus. Het was de bedoeling hem op een door het plaatselijke Bouwbedrijf Boelens geschonken draaibank te draaien. De windas was echter te groot, dus bleef het handwerk. De spaken zijn gemaakt van stukken van de gebroken hefboom van de wervelbalk uit de Noordenveld. Dus, in stijl en naar goed gebruik op De Hoop: hergebruik.
Met deze reconstructie is de steenzolder weer wat completer en authentieker. Het tweede koppel is inmiddels bijna compleet, er ontbreekt in feite nog een steenspil met rondsel. Daarmee is het ‘verminken’ van de molen door het verwijderen van het tweede koppel, teruggedraaid. Dit is helaas bij veel andere molens gebeurd, met een voor mij onduidelijke reden. De ‘Noordenveld’ is overigens ook voorzien van het tweede koppel (verwijderd in 1962), met ook daar een ontbrekende steenspil met rondsel.
Nu de windas van ‘De Hoop’ op zijn plek zit, wordt het tijd hem eens te testen. Want hij is uiteindelijk gemaakt om touw op te winden…
Germ Geersing
(foto’s: Germ Geersing)